“`html
*** Bu makalede yer alan bilgilerin kaynağı Euronews ve The Guardian’dır.
Küresel liderler, gelecekteki sağlık tehditleriyle başa çıkmak amacıyla bir pandemi anlaşmasını kabul ettiler. Bu önemli karar, üç yıllık yoğun müzakerelerin sonucunda alınmıştır.
BU BİR KAZANIMDIR
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Genel Müdürü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, bu gelişmeyi “halk sağlığı, bilim ve uluslararası işbirliği açısından bir zafer” olarak nitelendirdi:
– Bu anlaşma, dünya genelindeki insanları gelecekteki pandemi risklerine karşı daha iyi koruyabilmemiz için bir temel oluşturacaktır. Ayrıca, uluslararası toplumun vatandaşlarının ve ekonomilerinin Covid-19 dönemindeki kayıplara maruz kalmaması gerektiğini taahhüt etmemiz gerektiğini vurgulamaktadır.
DSÖ Pandemi Anlaşması, Cenevre’deki Dünya Sağlık Asamblesi (WHA) tarafından büyük bir coşkuyla kabul edildi. ABD, Donald Trump döneminde DSÖ’den çekildiği için bu sürece dahil olmadı.
MÜZAKERELER NEDEN BU KADAR GÜÇLÜYDÜ?
Pandemi anlaşması önerileri ilk olarak Mart 2021’de gündeme geldi. Dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve diğer dünya liderleri, “gelecek nesillerimizi koruyacak bir miras” bırakmayı vaad ettiler.
Ancak, kuzey ve güney ülkeleri arasındaki güvensizlikler nedeniyle WHA’nın toplantı takviminde gecikmeler yaşandı. Anlaşma konusunda yanlış bilgi yayılımı da söz konusu oldu; bazıları DSÖ’nün aşılama ve karantina konusunda otorite kazanacağı iddialarında bulundu.
Bu hafta yapılan müzakerelerde, bazı kilit konular bir sonraki oturumlara ertelendi. Bilimsel araştırmalar için patojenlere erişim ve ülkelerin yerel hastalıklarla ilgili veri paylaşımı karşılığında aşı ve tedavi erişimi gibi konular, önümüzdeki 12 ay içinde tartışılacak.
TEHLİKELİ PATOJENLER BEKLEMEZ
Pandemi Hazırlığı ve Müdahale Bağımsız Paneli, Covid-19 ile mücadeledeki küresel öncelikleri ele aldıktan sonra, dört yıl önce bu tarz bir anlaşmanın gerekliliğini ortaya koydu. Panelin eş başkanı, eski Yeni Zelanda Başbakanı Helen Clark, bu anlaşmanın “bugünden itibaren atılacak önemli bir adım” olarak görülmesi gerektiğini vurguladı:
– Riskleri anlayabilmek, finans ve eşit erişim konularında birçok boşluk mevcuttur. Harekete geçmek için beklememeliyiz; çünkü tehlikeli patojenler yaklaşıyor ve asla beklemeyecekler.
COVID BİR ACİL DURUMDU
Anlaşma, en az 60 ülke tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek. ABD’nin anlaşmadan çekilmesi nedeniyle mali kaynakların azalması, DSÖ açısından kritik bir başarı olarak değerlendirilmektedir. Filipinler Sağlık Bakanlığı sekreteri ve bu yılki WHA başkanı Dr. Teodoro Herbosa, şöyle dedi:
– Anlaşma hayata geçtiğinde, pandemi ile ilgili yaşamsal sağlık ürünlerine eşit erişimi güvence altına alan sistemlerin uygulanması için herkes aynı aciliyetle hareket etmelidir. Covid, nesilde bir kez görülen bir acil durumdu, bu yüzden DSÖ Pandemi Anlaşması, gelecekteki olası pandemilere karşı tüm bireyleri daha iyi koruma fırsatı sunmaktadır.
- Her yıl Mayıs ayında toplanan asamble, DSÖ’nün gelecek yıl için politika ve bütçelerini belirler.
- Bu yılki teması “Sağlık için Tek Dünya”dır; ancak 2025’in ABD, İngiltere, Fransa ve Hollanda gibi büyük bağışçılardan kesintiler yaşadığı düşünüldüğünde, Cenevre’deki toplantıda dostluk ruhunun yansıyıp yansımayacağı belirsizdi.
Toplantı boyunca mali baskılar hissedilirken, ülkeler antibiyotik direnci, çevresel toksinler, bebek maması reklamları gibi birçok geniş konuyu gündeme taşıdı.
Öne çıkan öncelikler arasında şunlar bulunmaktadır:
* Bütçe:
- DSÖ, 2026-2027 için belirlenen bütçeyi başlangıçta 5,3 milyar dolardan 4,2 milyar dolara indirmeyi önerdi. DSÖ Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, bazı ülkelerin daha fazla kesinti önerdiğini belirtti.
- DSÖ yetkilileri, ajansın 2025 yılı için 600 milyon dolar açığı olduğunu ve bunun, personel ve bölümler üzerinde kesintilere neden olacağını açıkladı.
DSÖ’nün dış ilişkiler sorumlusu Dr. Catharina Boehme, yalnızca “en acil küresel sağlık ihtiyaçlarına” odaklanmak için ajansı küçültme yoluna gittiğini ifade etti.
Öte yandan, DSÖ, 2023 yılı için aidatlarında %20’lik bir artışa onay verilmesini talep etmektedir.
* Pandemi anlaşması
Üye devletler, gelecek salgınlara hazırlık ve müdahale konularında güçlendirilmiş bir anlaşmaya imza attı. Bu anlaşma, ülkelerin hastalık takibini iyileştirmesi, teşhis, ilaç ve aşıları hızla paylaşmalarını ve virüslerin hayvanlardan insanlara geçişini önleyici önlemler almasını öngörüyor.
- Patojen örnekleri ve verilerin, ilaç üreticileri ile paylaşılmasını sağlayacak bir yeni sistemin kurulması en kritik konulardan biridir.
- Üye devletler, pandemi anlaşmasını kabul ettikten sonra bu konuda müzakerelere devam etmek üzere bir yıl süreye sahip olacaklar.
* Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar
Ülkeler, Eylül ayında Birleşmiş Milletler’in bulaşıcı olmayan hastalıklar ve ruh sağlığına odaklanan üst düzey toplantısına katılacaklar. Bu toplantı, her yıl 43 milyondan fazla insanın ölümüne neden olan kronik sağlık sorunlarıyla ilgili siyasi taahhütleri geliştirmek için önemli bir fırsat sunuyor.
Dünya Sağlık Asamblesi esnasında üye devletler, böbrek hastalığı, rahim ağzı kanseri, görme kaybı gibi sağlık konularını masaya yatırdı.
* İklim Değişikliği ve Sağlık
Geçtiğimiz yıl üye devletler, DSÖ’ye iklim değişikliğini sağlık sorunu olarak dikkate alacak bir plan oluşturma talimatı verdiler. Şimdi, ülkelerden karbon emisyonlarını azaltma ve Paris Anlaşması kapsamında sağlık taahhütlerini entegre etme yönünde bir teklif oylaması beklenmektedir.
“`
